ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Ζ-ε5
ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Σύνθεση
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΜΕ
ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣ ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: 5
ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ: 5
ΤΥΠΙΚΟ ΕΞΑΜΗΝΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: Ζ
Διδάσκοντες: Τάτλα Ελένη, Κωτσή Αγγελική, Νικήτας Χιωτίνης
ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Κατανόηση των αρχών λειτουργίας της αρχιτεκτονικής στις παραδοσιακές κοινωνίες σε αντιδιαστολή με τις μοντέρνες/σύγχρονες, καθώς και των διαφόρων θεωρητικών προσεγγίσεων πάνω στο ζήτημα της διάσωσης και ένταξης των ιστορικών κτηρίων στη σύγχρονη εποχή.
Εξοικείωση των φοιτητών με τις πρακτικές των επεμβάσεων στα παραδοσιακά κτήρια μέσα από το συνολικό προβληματισμό της θεωρίας και της πρακτικής παρεμβάσεων σε ιστορικά κτιρία και περιβάλλοντες χώρους.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Α. Το μάθημα υποστηρίζεται από σειρά διαλέξεων διαμορφωμένων σε ενότητες πάνω σ’ ένα θεματικό άξονα, ο οποίος προσεγγίζει τα ζητήματα:
- Τέχνης/αρχιτεκτονικής ανάμεσα στις παραδοσιακές και τις μοντέρνες κοινωνίες: Ορισμός της τέχνης/αρχιτεκτονικής στις παραδοσιακές κοινωνίες, η εμπειρία του χώρου και του χρόνου, ο χώρος ως imago mundi, με αναφορές σε παραδείγματα από όλο τον κόσμο.
- Τέχνης/αρχιτεκτονικής ανάμεσα στις μοντέρνες και τις μεταμοντέρνες κοινωνίες. Εναλλακτικές προσεγγίσεις στη μεταμοντέρνα αρχιτεκτονική. Σεβασμός ή ρήξη με την παράδοση; Οντολογική Ερμηνευτική και Αποδόμηση. Αναφορά στη θεωρία και στα έργα αρχιτεκτόνων όπως οι Rob και Léon Krier, Aldo Rossi, Demetri Porphyrios, Hans Hollein, Bernar Tschumi, Peter Eisenman, οι Coop Himmelbau, κ. α.
- Διερεύνηση της έννοιας της επέμβασης σε ένα νεοκλασικό κτίριο σήμερα, σε σχέση με την ερμηνεία της κλασσικής αρχιτεκτονικής στην πορεία της Δυτικής ιστορίας. Η εξέλιξη της ελληνικής κατοικίας. Εφαρμογές με βάση το δίπολο Palladio / Le Corbusier.
- Το Baroque ως έκφραση της Κλασσικής αρχιτεκτονικής. Επεμβάσεις στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής της Πτύχωσης. Παραδείγματα και εφαρμογές.
Οι φοιτητές εκπονούν μια εργασία πάνω σ’ ένα θεωρητικό θέμα την οποία την καταθέτουν ή την παρουσιάζουν και η αξιολόγησή της προσμετράται κατά ένα ποσοστό στην τελική βαθμολογία.
Β. Ως άσκηση εφαρμογής απαιτείται η επέμβαση σε συγκεκριμένο νεοκλασσικό κτήριο και η διαμόρφωσή του, για την κάλυψη των αναγκών νέων χρήσεων και λειτουργιών. Η άσκηση διεκπεραιώνεται από ομάδες σπουδαστών και αναπτύσσεται σε δύο στάδια όπως περιγράφεται παρακάτω στη σελίδα.
Βιβλιογραφία
Ελληνική Βιβλιογραφία
- Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, 1988.
- Amos Rapaport & Δημήτρης Φιλιππίδης, Ανώνυμη Αρχιτεκτονική και Πολιτιστικοί Παράγοντες, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2010.
- Περικλής Γιαννόπουλος, Η ελληνική γραμμή, εκδ. Γαλαξίας, Αθήνα, 1961.
- Άρης Κωνσταντινίδης, Θεόκτιστα, Αθήνα, 1989.
- Αγνή Πικιώνη επιμ., Δημήτρης Πικιώνης, εκδ. Μπάστα-Πλέσσα, Αθήνα, 1994.
- Έλενα Walter-Kαρύδη, Το Ελληνικό σπίτι (Ο εξευγενισμός της κατοικίας στα υστεροκλασικά χρόνια), Βιβλ. Της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, Αθήνα, 1996.
- Κ. Παπαϊωάννου, Αικ. Δημητσάντου-Κρεμέζη, Μ. Φινέ, Το Παραδοσιακό Σπίτι στο Αιγαίο, Εκδότης: Ίδρυμα Παναγιώτη και Έφης Μιχελή, Αθήνα 2008.
- Γιώργος Π. Λάβας, Ζητήματα Πολιτιστικής Κληρονομιάς, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2010.
- Μάνος Μπίρης, Αθηναϊκή Αρχιτεκτονική, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2003.
- Μάνος Μπίρης, Νεοκλασική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2001.
- Δημήτρης Φιλιππίδης, Αρχιτεκτονικές Μεταμορφώσεις Ι & ΙΙ (2 τόμοι), εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2005.
- Δημήτρης Φιλιππίδης, Μοντέρνα Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, Μέλισσα, Αθήνα, 2001
- Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, Έρνστ Τσίλλερ, 1837-1923, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2006.
- Γιώργος Τριανταφύλλου, Αρχέτυπα: από τις καλύβες και τα μαντριά στη σύγχρονη τέχνη και αρχιτεκτονική, Κ. Αδάμ, Αθήνα 2010
- Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου, Η Προστασία του Παρελθόντος, Μέλισσα, Αθήνα 2006
- Πρακτικά Συμποσίου, Μοντέρνο-Μεταμοντέρνο, Σμίλη, Αθήνα 1988
Ξενόγλωσση βιβλιογραφία
- Mircea Eliade, The Myth of the Eternal Return, Princeton Univ. Press, Princeton, 2005 (c/1954).
- Bernard Rudofsky, Architecture without architects, Academy eds, London, 1981 (c/1964).
- Amos Rapaport, House, Form & Culture, Englewood Cliffs, N.J., 1969.
- Enrico Guidoni, Primitive Architecture, History of World Architecture, Electa/Rizzoli, Milan/N.Y., 1978 (c/1939).
- Lewis Mumford, The City in History, Penguin Books, Harmondsworth, 1961.
- Jukka Jokilehto, A History of Architectural Concervation, Elsevier, Oxford 2009Venturi, Robert, Complexity and Contradiction in Architecture (New York: Museum of Modern Art Papers on Architecture, c/1966). Jencks, Charles, The Language of Post-Modern Architecture (London: Academy Editions, c/1977).
- Rowe, Colin & Fred Koetter, Collage City (Cambridge Massachusetts: MIT Press, c/1978).
- Krier, Rob, Urban Space (Foreword by Colin Rowe), (London: Academy Editions, c/1979).
- Rossi, Aldo, The Architecture of the City (Cambridge Massachusetts: MIT Press, c/1982), γαλλικά L’Architecture de la Ville, InFolio, Paris 2001
- Johnson, P. & Wigley M., Deconstructivist Architecture, Exhibition Catalogue, (New York: Museum of Modern Art, c/1988).
- Papadakis, A., Cook C. & Benjamin, A., editors, Deconstruction, Omnibus Volume (London: Academy Editions, c/1989).
- Greg Lynn, Folding in Architecture, Architectural Design (London: Academy Editions, c/1993); Animate Form, Princeton Architectural Press, 1998.
- Krier Rob, Krier Leon, L’espace de la Ville, theories et pratiques, Archives d’architecture moderne, Bruxelles, 1980
- Zevi Bruno, Apprendre l’Architecture, Minuit, Paris, 1959
- Lynch Kevin, L’image de la cite, Dunond, Paris, 1976
- Lyotard Jean-Francois, Η Μεταμοντέρνα Κατάσταση, Γνώση, Αθήνα, 1988
- Deleuze Gilles, Η Πτύχωση: Ο Λαϊμπνιτς και το Μπαρόκ, Πλαίθρον, 2006
- Jameson Fredric, Το Μεταμοντέρνο ή η πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού, Νεφέλη, Αθήνα, 1999
- Touraine Alain, Critique de la Modernite, Fayard, Paris,1992
- John Wiley eds, Architectural Design, περιοδικό. Τα περισσότερα τεύχη μετά το 1994 αναφέρονται στην «αρχιτεκτονική της πτύχωσης». Ενδεικτικά αναφέρονται τα ακόλουθα:
a. Folding in Architecture, Greg Lynn guest-editor, 1994.
b. Contemporary Processes in Architecture, 2000.
c. Contemporary Techniques in Architecture, Ali Rahim guest-editor, 2002.
d. Surface Consciousness, Mark Taylor guest-editor, 2004.
e. Emergence: Morphogenetic Design Strategies, Michel Hensel, Achim Menges & Michael Weinstock guest-editors, 2004.
f. Neoplasmatic Design, Marcos Cruz & Steve Pike guest-editors, 2008.
g. Closing the Gap: Information Models in Contemporary Design Practice, Richard Gerber guest-editor, 2009.
h. EcoRedux, Lydia Kallipoliti guest-editor, 2010.
Θεματικές ενότητες διαλέξεων
- Αντικείμενο του εργαστηρίου. Ανάπτυξη της θεματολογίας, του στόχου και του σκοπού του εργαστηρίου. Ανάπτυξη του θέματος της εργασίας. Ανάλυση της συνθετικής προσέγγισης και του τρόπου εξέλιξης της εργασίας. Πορεία και στάδια της σχεδιαστικής υλοποίησης.
- Εισαγωγικά: Παρελθόν – Παράδοση - Κληρονομιά και η διαχείρισή τους: Θεωρητικές θέσεις απέναντι στο ζήτημα της προστασίας και αποκατάστασης των παραδοσιακών κτιρίων.
- Παραδοσιακή, Μοντέρνα και Μεταμοντέρνα Τέχνη και αρχιτεκτονική. Η εμπειρία του χώρου και του χρόνου, ο χώρος ως imago mundi. Θεωρητικό πλαίσιο και εφαρμογές.
- Διαχείριση της Παράδοσης: σεβασμός ή ρήξη; Η μεταμοντέρνα κατάσταση.
- Οντολογική ερμηνευτική. Εφαρμογές
- Αποδόμηση. Εφαρμογές.
- Διερεύνηση της έννοιας της επέμβασης σε ένα νεοκλασσικό κτίριο σήμερα, σε σχέση με την ερμηνεία της κλασσικής αρχιτεκτονικής στην πορεία της Δυτικής ιστορίας.
- Η εξέλιξη της ελληνικής κατοικίας. Παραδείγματα και εφαρμογές.
- Palladio Vs Le Corbusier. Εφαρμογές
- Το Baroque ως έκφραση της Κλασσικής αρχιτεκτονικής. Επεμβάσεις στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής της Πτύχωσης. Παραδείγματα και εφαρμογές.
- Κατασκευαστικά ζητήματα των παραδοσιακών κτιρίων.
- Χρωματική ανάλυση. Ιστορικές επιρροές στη διαμόρφωση της χρωματικής παλέττας των νεοκλασσικών κτιρίων.
- Παραδείγματα-συζήτηση.
ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΕ ΝΕΟΚΛΑΣΣΙΚΟ ΚΤΗΡΙΟ
Το εργαστήριο περιλαμβάνει την εκπόνηση μιας θεωρητικής εργασίας πάνω σ’ ένα επιλεγμένο θέμα, η οποία παρουσιάζεται ενώπιον όλων και αξιολογείται, και μια άσκηση εφαρμογής. Ως άσκηση εφαρμογής απαιτείται η επέμβαση σε συγκεκριμένο νεοκλασσικό κτήριο και η διαμόρφωσή του, για την κάλυψη των αναγκών νέων χρήσεων και λειτουργιών.
Η άσκηση διεκπεραιώνεται από ομάδες των δύο ή τριών σπουδαστών και αναπτύσσεται σε δύο στάδια: Το αναλυτικό και το συνθετικό. Η παρακολούθηση του εργαστηρίου από όλες τις ομάδες και όλους τους σπουδαστές είναι απαραίτητη.
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ
-
Αναλυτικό στάδιο: Περιλαμβάνει την ανάπτυξη του θέματος, βιβλιογραφική έρευνα, καταγραφή χρήσεων, λειτουργιών και χώρων, υπολογισμό των εμβαδών των απαιτουμένων επιφανειών, σύνταξη οργανογράμματος των απαιτουμένων χώρων και παρουσίαση της δουλειάς ενώπιον όλων. Η παρουσία όλων είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ.
- Συνθετικό στάδιο: Περιλαμβάνει τις συνθετικές προτάσεις, τη βασική συνθετική ιδέα διευθέτησης του χώρου σε οριζόντιο και κατακόρυφο επίπεδο, καθώς και της σχέσης του εσωτερικού με τον εξωτερικό χώρο του κτιρίου, την επίλυση της προσπελασιμότητάς του, αισθητικά και λειτουργικά, και την όλη λειτουργική και αισθητική του αντιμετώπιση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα ζητήματα σχεδιασμού των δομικών του στοιχείων, στην επιλογή των υλικών, των χρωματικών συνθέσεων και του εξοπλισμού. Οι διορθώσεις της άσκησης γίνονται πάνω στα σχέδια και προπλάσματα εργασίας της κάθε ομάδας. Στην πορεία ορίζεται μια πρώτη παράδοση-παρουσίαση και αξιολόγηση, ενώπιον όλων, της τελικής ιδέας με τα απαραίτητα σχέδια. Η παρουσία όλων είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ. Ακολουθεί λεπτομερής περαιτέρω επεξεργασία της τελικής συνθετικής πρότασης, η οποία απεικονίζεται σε σχέδια, σκίτσα, μακέτα και συνοδεύεται από σύντομο επεξηγηματικό κείμενο. Η τελική παράδοση-αξιολόγηση πραγματοποιείται ενώπιον όλων, με υποστήριξη της πρότασης από την κάθε ομάδα. Η παρουσία όλων είναι ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Κατά την αξιολόγηση τέλος εκτιμάται:
- Η θεωρητική εργασία: 30%
- Το αναλυτικό στάδιο: 10%
- Το συνθετικό στάδιο: 55%
- Συνεκτιμώμενοι παράγοντες: 5%
Συνεκτιμώνται η συνέπεια, η ενεργός συμμετοχή, η πρωτοτυπία της συνθετικής ιδέας, η πορεία της εξέλιξης της πρότασης, ο βαθμός επίλυσης και η επάρκεια της θεωρητικής υποστήριξης του θέματος, καθώς και η ικανότητα ανάπτυξης και παρουσίασης της εργασίας.
ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
- Η σχέση του Carlo Scarpa με την ιστορία μέσα από το έργο του
- Ο Aldo Rossi και η ερμηνεία της ιστορίας
- Η ερμηνεία της ιστορίας μέσα από το έργο των Leon και Rob Krier
- Η ιστορική συνέχεια μέσα από το έργο του Demetri Porphyrios
- Ο James Stirling και η ερμηνεία της ιστορίας
- Ο Michael Graves και η ερμηνεία της ιστορίας
- Ο Peter Eisenman και η ερμηνεία της ιστορίας
- O Bernard Tschumi και η ερμηνεία της ιστορίας
- O Daniel Libeskind και η ερμηνεία της ιστορίας
- Η ομάδα Himmelblau και η ερμηνεία της ιστορίας
- O Hans Hollein και η ερμηνεία της ιστορίας
- Η σχέση με την παράδοση του Tadao Ando
- H αναζήτηση της πρωταρχικότητας της ύπαρξης στο έργο του Steven Holl
- Charles Jencks: Postmodern architecture
- Robert Venturi: Η πολυπλοκότητα και η αντίφαση στην αρχιτεκτονική
Σχέδια της άσκησης εφαρμογής
|