Η κατάκτηση των στόχων της ολοκλήρωσης της Ενιαίας Εσωτερικής Αγοράς τοποθέτησε, μεταξύ άλλων, και την εκπαίδευση, ιδιαίτερα την τριτοβάθμια, σε ένα νέο πλαίσιο. Το πλαίσιο αυτό χαρακτηρίζεται από ορισμένα σημεία που έχουν επιλεγεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ως σημεία αναφοράς, τα οποία προσδιορίζουν την πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί για να προωθηθεί η οικονομική και κοινωνική συνοχή σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ενα από τα παραπάνω σημεία αφορά την εξασφάλιση της ελεύθεσης κυκλοφορίας ατόμων με δικαίωμα εγκατάστασης και άσκησης επαγγέλματος σε όλα τα κράτη-μέλη της Ενωσης. Ειδικότερα, όσον αφορά την ελεύθεση εγκατάσταση, η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει δρομολογήσει διάφορες ρυθμίσεις μία από τις οποίες είναι η Οδηγία 89/48 ΕΟΚ (Γενικό σύστημα αναγνώρισης των διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που πιστοποιούν επαγγελματική εκπαίδευση ελάχιστης διάρκειας τριών ετών).

Η Οδηγία 89/48 ΕΟΚ εκδόθηκε την 21η Δεκεμβρίου 1988, δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (αριθ. L19/17) στις 24.1.89, και προέβλεπε/προβλέπει τη συμμόρφωση των κρατών-μελών εντός δύο ετών από την κοινοποίησή της.

Η Οδηγία 89/48 ΕΟΚ έφθασε στα αρμόδια ελληνικά Υπουργεία στις αρχές Φεβρουαρίου 1989 και συνέπεσε, ουσιαστικά, με την έναρξη της τότε προεκλογικής περιόδου, με αποτέλεσμα να μην ενσωματωθεί στο ελληνικό εσωτερικό δίκαιο άμεσα.

Επειδή η Οδηγία προέβλεπε ορισμένες ρυθμίσεις που αφορούσαν αυτούς που θα μετακινηθούν από τη χώρα καταγωγής ή διαμονής τους και θα ασκήσουν επάγγελμα σε χώρα υποδοχής τους, η Ελλάδα, όπως και τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., παράλληλα με τις διαδικασίες ενσωμάτωσης των διατάξεων που προέβλεπε η Οδηγία, στο εσωτερικό της δίκαιο, έπρεπε να ρυθμίσει ορισμένα θέματα όπως: τη λεγόμενη πρακτική άσκηση προσαρμογής, τη δοκιμασία επάρκειας, τον προσδιορισμό της αντιστοιχίας των ελληνικών τριτοβάθμιων σχολών που εμπίπτουν στην Οδηγία και τον ορισμό φορέα ή φορέων που θα ανελάμβαναν να εξυπηρετήσουν τους μετακινούμενους όσον αφορά τις επιμέρους προϋποθέσεις ένταξής τους στην ελληνική αγορά εργασίας.

Ετσι, και παρά το γεγονός ότι η Οδηγία 89/48 ΕΟΚ αφορά την αναγνώριση διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που πιστοποιούν επαγγελματική εκπαίδευση ελάχιστης διάρκειας τριών ετών, κατά το σκέλος που αυτά επιτρέπουν την άσκηση νομοθετικά κατοχυρωμένου επαγγέλματος και όχι κατά το σκέλος που αφορά την ακαδημαϊκότητά τους, η ένταξη της Οδηγίας αυτής στο εσωτερικό ελληνικό δίκαιο προσέκρουσε σε ανυπέρβλητα εμπόδια και δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα.

Συγκεκριμένα, παρόλο ότι επί οικουμενικής κυβέρνησης (Υπουργός Εθνικής Οικονομίας Γεώργιος Γεννηματάς) συνεστήθη επιτροπή για τη σύνταξη σχεδίου νόμου ή προεδρικού διατάγματος που θα ρύθμιζε το θέμα της ένταξης της Οδηγίας 89/48 ΕΟΚ στο ελληνικό εσωτερικό δίκαιο, και παρά το γεγονός ότι νεώτερη επιτροπή που συγκροτήθηκε, αργότερα, από το Υπουργείο Παιδείας (Υπουργός Γεώργιος Παπανδρέου), η οποία προσάρμοσε το σχέδιο προεδρικού διατάγματος που είχε ήδη συντάξει η προηγούμενη επιτροπή στην τρέχουσα πραγματικότητα και ακόμα παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα καταδικάσθηκε, μετά από προσφυγή της Ευρωπαϊκης Επιτροπής, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, επειδή δεν συμμορφώθηκε και δεν ενέταξε τη συγκεκριμένη Οδηγία στο εσωτερικό της δίκαιο, μέχρι σήμερα (1996), δεν έχει ενταχθεί η Οδηγία αυτή στο ελληνικό εσωτερικό δίκαιο (με εξαίρεση το σκέλος της που αφορά τα Υπουργεία Υγείας Πρόνοιας και Δικαιοσύνης), αλλά ούτε και η Οδηγία 92/51 ΕΟΚ που ακολούθησε.

Η Οδηγία 89/48 ΕΟΚ προέβλεπε ότι, εφόσον κάποιος απόφοιτος τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού ιδρύματος κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κάτοχος του σχετικού διπλώματος που εμπίπτει στις διατάξεις της, ασκεί νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα στη χώρα του, μπορεί να το ασκήσει και σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις που αναφέρονται διεξοδικά στην Οδηγία. Η άσκηση νομοθετικά κατοχυρωμένου επαγγέλματος είναι, όμως, συνάρτηση των λεγομένων επαγγελματικών δικαιωμάτων, που περιγράφουν το πεδίο επαγγελματικής δραστηριότητας του κατά περίπτωση αποφοίτου (διπλωματούχου), τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του.

Επειδή, όμως, σε αντίθεση με αυτά που ισχύουν στην Ελλάδα, οι διπλωματούχοι/ πτυχιούχοι των αντίστοιχων (ομοταγών) προς τα ΤΕΙ σχολών του εξωτερικού έχουν κατά κανόνα στις χώρες προέλευσής τους τα ίδια (απεριόριστα) επαγγελματικά δικαιώματα με τους αποφοίτους των πανεπιστημιακών σχολών των χωρών αυτών, η εφαρμογή της Οδηγίας 89/48, με την ένταξή της στο ελληνικό εσωτερικό δίκαιο, θα είχε ως αποτέλεσμα όσοι από τους αποφοίτους των αντιστοίχων προς τα ΤΕΙ σχολών των λοιπών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης εγκαθίσταντο στην Ελλάδα, θα είχαν με τις ίδιες σπουδές δικαιώματα που δεν θα τα είχαν οι Ελληνες απόφοιτοι των ΤΕΙ συνάδελφοί τους.

Το γεγονός της άσκησης απεριορίστων επαγγελματικών δικαιωμάτων από πτυχιούχους/διπλωματούχους σχολών τριετούς διάρκειας σπουδής, έστω κι αν αυτοί προέρχονται από το εξωτερικό δεν το αποδέχονται, όμως, τόσο οι επαγγελματικές ενώσεις των αποφοίτων πανεπιστημίου, ιδιαίτερα των αποφοίτων πολυτεχνείων και πολυτεχνικών σχολών, αλλά σε πολλές περιπτώσεις και τα ίδια τα πανεπιστήμια, επειδή γνωρίζουν ότι μία τέτοιου είδους άνιση μεταχείριση αποφοίτων/πτυχιούχων εξωτερικού και εσωτερικού θα οδηγούσε, αργά ή γρήγορα, στην απόδοση πλήρων (δηλαδή των ιδίων προς τους αποφοίτους των ΑΕΙ) επαγγελματικών δικαιωμάτων και στους απόφοιτους μεγάλης σειράς Τμημάτων Ειδικοτήτων (24 ειδικότητες) των ΤΕΙ, που σήμερα τα στερούνται.

Ετσι, η ένταξη της Οδηγίας 89/48 ΕΟΚ στο ελληνικό εσωτερικό δίκαιο παραμένει σε εκκρεμότητα, η δε Ελλάδα έχει ήδη, πέραν της αρχικής καταδίκης της για τη μη συμμόρφωσή της, καταδικασθεί πρόσφατα και στην καταβολή προστίμου.