ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΚΩΝ. Τ. ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Η Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση συμβάλλει θετικά στη λήψη αποφάσεων για τη χάραξη ορθής Εκπαιδευτικής Πολιτικής, παρέχοντας σημαντική εμπειρία και μεγάλη οικονομική στήριξη. Στην εποχή μας, η μάθηση δεν γνωρίζει σύνορα. Η Εκπαιδευτική Πολιτική, πρέπει να είναι από τους βασικούς στόχους, γιατί η ταχύτητα της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου δημιουργούν καθημερινά σε κάθε δραστηριότητα αυξανόμενες ανάγκες σε ικανότητες και γνώσεις. Η συμβολή της ΕΕ στην πρόοδο του λαού είναι αξιοσημείωτη. Ενδεικτικά αναφέρουμε δύο δυναμικά προγράμματα –πλατφόρμες για την ανταλλαγή γνώσης, με σκοπό την ένταξη στην αγορά εργασίας. Τα ΤΕΙ επωφελήθηκαν από τα προγράμματα αυτά σε διαπανεπιστημιακές ανταλλαγές, κυρίως για πραγματοποίηση πρακτικής άσκησης ή για εκπόνηση πτυχιακής εργασίας, αλλά και για μεταπτυχιακές σπουδές. Σε αντίθεση με ότι συμβαίνει στην πατρίδα μας, τα Πανεπιστήμια των υπολοίπων χωρών της ΕΕ, αναγνωρίζουν τα ΤΕΙ σαν Ιδρύματα Πανεπιστημιακής στάθμης, με συμπεριφορά ανάλογη προς τις διάφορες επιστημονικές δραστηριότητες.

Το πρόγραμμα LEONARDO (L/340/29-12-1994), από το όνομα της Ιδοφυίας της Αναγέννησης Leonardo da Vinci (1452-1519), με επιχορήγηση 89.7 εκατομμυρίων ECU, περιλαμβάνει πλήθος επί μέρους προγραμμάτων, όπως: PETRA (αρχική κατάρτιση), FORCE (συνεχής κατάρτιση), COMETT (κατάρτιση μέσω συνεργασίας Πανεπιστημίων και επιχειρήσεων), EUROTECNET (προώθηση προσόντων), LINGUA (εκμάθηση γλωσσών) κ.α.

Το πρόγραμμα SOCRATES (L/819/14-03-1995), από το όνομα του μεγάλου φιλοσόφου Σωκράτη (470-399 π.Χ.) με επιχορήγηση 850 εκατομμυρίων ECU, περιλαμβάνει και αυτό πλήθος προγραμμάτων και συνεχίζει δραστηριότητες παλαιοτέρων, όπως: ERASMUS (τριτοβάθμια εκπαίδευση, διαπανεπιστημιακή συνεργασία), EURYDICE (ανταλλαγή πληροφοριών), ARION (ανταλλαγή εμπειριών), COMENIUS (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σχολική συνεργασία), IMPACT (τριτοβάθμια εκπαίδευση, ηλεκτρονική πληροφόρηση), NARIC (δίκτυο πληροφοριών, ακαδημαϊκή αναγνώριση διπλωμάτων), JEAN MONNET (τριτοβάθμια εκπαίδευση, προώθηση ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης), JEUNESSE POUR L’ EUROPE (επαγγελματική κατάρτιση), TEMPUS (τριτοβάθμια εκπαίδευση, κινητικότητα σπουδαστών και καθηγητών) κ.α.

Η Ευρωπαϊκή Θεσμική Ολοκλήρωση των ΤΕΙ, πιστεύουμε ακράδαντα, ότι θα δώσει την αρμόζουσα λύση στα από μακρού χρόνου ευρισκόμενα σε εκκρεμότητα προβλήματα. Είναι αλήθεια, ότι έχουν γίνει πολλά το τελευταίο χρονικό διάστημα στο θεσμικό πλαίσιο των ΤΕΙ, αλλά υπάρχουν ακόμη σοβαρές εκκρεμότητες και σημαντικά προβλήματα για επίλυση. Πρέπει να επισημανθεί ιδαιτέρως, ότι μερικά από τα προβλήματα, που αναφέρουμε, ενώ μπορούν να επιλυθούν, παραμένουν σε εκκρεμότητα και μας εκθέτουν διεθνώς σαν κράτος. Και όχι μόνο αυτό, υφιστάμεθα καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, μας επιβάλλουν ποινές εξαιτίας των οποίων καταβάλλουμε μεγάλα πρόστιμα.

Η Κοινότητα  των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων, αλλά και ένα μεγάλο τμήμα του Ελληνικού Λαού θυμούνται πολύ καλά, τις δεσμεύσεις της Πολιτείας στον Ιδρυτικό νόμο των ΤΕΙ, οι οποίες λόγω αθέτησης ξεσήκωσαν θύελλες και έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη του κοινού. Έξι μήνες πριν την αποφοίτηση των πρώτων σπουδαστών καθορίζονται με Προεδρικά Διατάγματα επαγγελματικά δικαιώματα . . . (Ν.1404/83, άρθρο 25, παραγρ. 2γ). Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, υπάρχει σοβαρή εκκρεμότητα και η ανάμνηση με πολλή πίκρα μένει βαθιά χαραγμένη. Είναι το ολιγότερο άδικο, να διασύρεται διεθνώς και να τιμωρείται η Ελλάδα. Πρέπει επι τέλους κάποτε, να αποδοθούν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι.

Για τη διασφάλιση του κύρους των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων η Εκπαιδευτική Κοινότητα έχει αγωνισθεί σκληρά μέσα στη γεμάτη εμπόδια και τρικυμίες τριακονταετή περίπου ιστορία τους. Σωρεία διαλόγων, συμπλήρωση ερωτηματολογίων, συζητήσεις επί συζητήσεων, διαβεβαιώσεις περί του δικαίου των αιτημάτων, πλήθος υποσχέσεων, αλλά τα προβλήματα παραμένουν κάθε φορά προβλήματα χωρίς λύση, χωρίς καμία ουσιαστική ρύθμιση για τα επαγγελματικά δικαιώματα και την ταυτότητα των ιδρυμάτων, απλά με κατάλληλη μετάθεση επίλυσης μέσα στο χρόνο, στο άγνωστο μέλλον, με μια συνδυασμένη αιτιολογία στο τέλος, ότι η αποτελεσματικότητα τέτοιων ρυθμίσεων απαιτεί περισσότερη μελέτη και ολοκληρωμένο εποικοδομητικό διάλογο. Είναι προφανές, ότι σκόπιμα γίνεται σύγχυση της έννοιας του διαλόγου. Ο διάλογος έχει χάσει την πραγματική σημασία του.

Ο διάλογος είναι συζήτηση, με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων ή την επίλυση διαφορών. Βασική προϋπόθεση διαλόγου είναι η έλλειψη φανατισμού πάνω σε αμετακίνητες απόψεις. Αποτελέσματα του διαλόγου είναι η δημιουργία πολιτισμένου κλίματος, αναβάθμιση της κοινωνικής ζωής, δημιουργία προόδου, διασφάλιση της έννομης τάξης, της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Υπάρχουν όμως, πολλές φορές, και κακοί συζητητές, που προκαλούν διάλογο, για χρονική μετάθεση επίλυσης προβλημάτων. Προκαλείται δημιουργία διαλόγου για το διάλογο, χωρίς ουσία και αποτέλεσμα.

Επισημαίνουμε με την ευκαιρία αυτή, ένα μελανό σημείο κατά τη διεξαγωγή διάφορων διαλόγων, που έχουν πραγματοποιηθεί ή εξακολουθούν να γίνονται. Αυτό το ανεπίτρεπτο σημείο στους διαλόγους περί εξέλιξης των ΤΕΙ είναι, η επίκληση των τίτλων σπουδών εκπαιδευτικών ΤΕΙ προς σύγκριση.

Η οποιαδήποτε τέτοια σύγκριση δεν είναι καλόπιστη. Είναι γνωστό, ότι σε κάποια φάση της λειτουργίας, τα ΤΕΙ επέτρεψαν την είσοδο εκπαιδευτικών με μειωμένα ακαδημαϊκά προσόντα, όπως το ίδιο ακριβώς έχει γίνει και από τα Πανεπιστήμια. Σήμερα τα απαιτούμενα προσόντα των υποψηφίων για κατάληψη θέσης ΕΠ στα ΤΕΙ είναι εφάμιλλα με τα αντίστοιχα προσόντα υποψηφίων για κατάληψη θέσης στα ΑΕΙ. Πρέπει να βλέπουμε προς τα εμπρός και όχι προς τα πίσω. Το παρελθόν πρέπει να είναι σύμβουλος του παρόντος και διδάσκαλος του μέλλοντος. Έτσι μόνο δημιουργείται πρόοδος. Με τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις, υπάρχει πλήρης υπηρεσιακή αντιστοιχία του ΕΠ των ΤΕΙ προς το ΔΕΠ των ΑΕΙ (Ν. 2621/98).

Ποιός μπορεί να ξεχάσει την 490/94 Γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας και την πρόταση των συναρμόδιων υπουργών ύστερα από τα οποία εκδόθηκε το Προεδρικό Διάταγμα 318/94 για τα επαγγελματικά δικαιώματα των υπολειπόμενων ολιγάριθμων τμημάτων των ΤΕΙ. Η έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος ύστερα από μια τόσο μακρά αναμονή, χαροποίησε τότε την Κοινότητα των ΤΕΙ. Δυστυχώς, η χαρά δεν κράτησε για πολύ, διότι πριν στεγνώσει το μελάνι της υπογραφής, η υπαναχώρηση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ ξανάφερε το πρόβλημα στην αφετηρία. Έχουν συμπληρωθεί πολλά χρόνια λειτουργίας των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και κάποιοι απόφοιτοι στερούνται ακόμη επαγγελματικών δικαιωμάτων . . .

Τα ΤΕΙ σύμφωνα με το ιδρυτικό τους θεσμικό πλαίσιο (Ν.1404/83, άρθρο 1) και τις μετέπειτα οδηγίες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (οδηγία 89/48/ΕΟΚ/21-12-1988 & οδηγία 92/51/ΕΟΚ/18-06-1992) ανήκουν στην ενιαία Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και αδιαμφισβήτητα είναι Πανεπιστημιακά Ιδρύματα πρώτης βαθμίδας. Η Πολιτεία πρέπει να αποφασίσει με νόμο, ότι το πτυχίο των ΤΕΙ αποτελεί τον πρώτο ακαδημαϊκό τίτλο σπουδών. Ακόμη, πρέπει να αποφασίσει, ότι το πέμπτο έτος σπουδών του ΕΜΠ και των Πολυτεχνικών Σχολών των Πανεπιστημίων, αποτελεί εξειδίκευση στην Επιστήμη του Μηχανικού (Master of Sciences). Πιστεύουμε ότι, μετά απ’ αυτά, οι διαμάχες ως προς τη διάρκεια σπουδών και ως προς τα επαγγελματικά δικαιώματα, θα πάψουν να υφίστανται και δεν θα χρειασθούν ιδιαίτερες ρυθμίσεις. Η πρόσβαση στις διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες πρέπει να είναι ελεύθερη και να μη προσδιορίζεται νομοθετικά, αλλά μόνο από τους τίτλους σπουδών και την εμπειρία, όπως προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία (ΕΕ). Αν τέλος, για την πραγματοποίηση των πιο πάνω, υπάρχουν ανυπέρβλητα εμπόδια και δεν υπάρχει διάθεση συμμόρφωσης προς της οδηγίες της ΕΕ, παρά τις αλλεπάλληλες καταδίκες, τότε η Πολιτεία ας αναλάβει τις ευθύνες της, για την τύχη των ΤΕΙ, διασφαλιζομένων των σπουδαστών, των αποφοίτων και του υπηρετούντος προσωπικού, διότι η συνέχιση της κατάστασης αυτής εγκυμονεί γενικότερους Εθνικούς Κινδύνους. Είναι αντεθνική πράξη, με τις παραλείψεις μας, να στέλνουμε την Ελλάδα στο εδώλιο του κατηγορουμένου και να εισπράττουμε καταδίκες.

Επισημαίνοντας τις σοβαρές παραλείψεις που διαπράττονται, κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου. Η οδηγία 89/48/ΕΟΚ εκδόθηκε την 21η Δεκεμβρίου 1988, δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (αριθ L 19/17) στις 24 Ιανουαρίου 1989 και προέβλεπε τη συμμόρφωση των μελών – κρατών εντός δύο ετών. Ως γνωστόν, προβλέπει αναγνώριση διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που πιστοποιούν μεταλυκειακή εκπαίδευση ελάχιστης διάρκειας τριών ετών. Η ένταξη της οδηγίας αυτής προσέκρουσε σε εσωτερικά εμπόδια και δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν η καταδίκη της Χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Την οδηγία 89/48/ΕΟΚ, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ακολούθησε η οδηγία 92/51/ΕΟΚ. Η ένταξη των οδηγιών αυτών στο Ελληνικό Εσωτερικό Δίκαιο παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα. Το γεγονός αυτό, είναι το ολιγότερο απαράδεκτο.

Η μη συμμόρφωση της Πατρίδας μας προς τις αναφερθείσες Κοινοτικές Οδηγίες, εκτός των ευθυνών της, έχει σαν συνέπεια το εξής τραγελαφικό παράδοξο. Σύμφωνα με την ελεύθερη άσκηση του επαγγέλματος (οδηγία 89/48/ΕΟΚ), ο απόφοιτος Εκπαιδευτικού Ιδρύματος χώρας-μέλους ασκεί ελεύθερα στην Κοινότητα (ΕΕ) τα επαγγελματικά του δικαιώματα, όπως στη χώρα του. Στην Ελλάδα οι απόφοιτοι ΤΕΙ, κυρίως τεχνικών ειδικοτήτων, δεν έχουν επαγγελματικά δικαιώματα και κατά συνέπεια δεν θα έχουν τέτοια δικαιώματα  σε κάθε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα-μέλος της ΕΕ, ενώ ο αντίστοιχος συνάδελφος τους, ομοταγούς σχολής της αλλοδαπής, ασκεί ελεύθερα τα δικαιώματά του στην Ελλάδα. Το γεγονός έχει επισημανθεί και καταγγελθεί αρμοδίως. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού υπήρξε και νέα πρόσφατη καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, με υποχρέωση καταβολής μεγάλου προστίμου, για κάθε μέρα που περνάει μέχρι πλήρους συμμόρφωσης της Ελλάδας προς το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Μια ιδέα επίλυσης του προβλήματος έχει ήδη καταγραφεί, πιο πάνω.

Υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, στη δεκαετία του 1990, πραγματοποιούνται νέες μεταρυθμίσεις, κυρίως στην Τεχνολογική Εκπαίδευση. Το έτος 1997 γίνεται ριζοσπαστική μεταρρύθμιση για αναβάθμιση και στις τρείς βαθμίδες της εκπαίδευσης. Στην Τεχνολογική Εκπαίδευση, παρά τις καλές προθέσεις, υπάρχει ακόμη ασάφεια ως προς την ταυτότητα των ΤΕΙ.  Χρειάζονται οπωσδήποτε διευκρινίσεις ή πρόσθετες νομοθετικές ρυθμίσεις. Στην ουσία τα ΤΕΙ είναι Πανεπιστημιακά Ιδρύματα Τεχνολογικής Κατεύθυνσης και το πτυχίο τους αναγνωρίζεται στην ΕΕ, ως πρώτο ακαδημαϊκό δίπλωμα. Άξιο προσοχής είναι ότι με το άρθρο 16 του νόμου Ν. 2327/95, ουσιαστικά αναβαθμίζεται το πτυχίο ΤΕΙ, σε πρώτο ακαδημαϊκό δίπλωμα  και μάλιστα παρέχεται στους κατόχους η δυνατότητα πραγματοποίησης μεταπτυχιακών σπουδών στα ΑΕΙ της χώρας μας. Υπάρχουν βέβαια αντιδράσεις, αλλά πρέπει να ξεπερασθούν, διότι για την πατρίδα μας το κόστος των καθυστερήσεων είναι πολύ μεγάλο και προκαλεί σημαντικές ζημιές, τόσο υλικές, όσο και ηθικές.

Κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε, ότι σε πολλά Πανεπιστήμια της αλλοδαπής, και κυρίως της Μεγάλης Βρετανίας, σπουδάζουν στα ίδια έδρανα για απόκτηση μεταπτυχιακού τίτλου εξειδίκευσης Master πολλοί Διπλωματούχοι Μηχανικοί απόφοιτοι Ελληνικών Πολυτεχνικών Σχολών καθώς και πολλοί Πτυχιούχοι Τεχνολόγοι Μηχανικοί απόφοιτοι ΤΕΙ. Οι Διπλωματούχοι Μηχανικοί απόφοιτοι Ελληνικών Πολυτεχνικών Σχολών, αν είχε γίνει η ρύθμιση που προτείνουμε πιο πάνω, θα είχαν αποκτήσει, χωρίς απώλεια ιδιαίτερου χρόνου, το μεταπτυχιακό τίτλο εξειδίκευσης (Master Degree) στην πατρίδα μας και θα διέθεταν τον πολύτιμο χρόνο τους για πέραν του Master σπουδές. Η Τεχνολογική Εκπαίδευση έχει καταξιωθεί στην Ελλάδα και δύναται να προσφέρει σπουδαίες υπηρεσίες, τόσο στην Εκπαίδευση (μετεκπαίδευση στελεχών, εκπαίδευση εκπαιδευτών), όσο και στη βιομηχανία (κυρίως εφαρμοσμένη έρευνα). Επισημαίνουμε ακόμη, ότι η προτίμηση των ελληνοπαίδων προς την τεχνολογική εκπαίδευση μέσα σε μια εικοσαετία από το 1975 (με 7890 σπουδαστές) μέχρι το 1995 (με 47732 σπουδαστές) παρουσίασε αύξηση 505%.

Στην εποχή μας κυριαρχεί η Τεχνολογία. Στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα υπάρχει έμψυχο και άψυχο υλικό υψηλών προδιαγραφών. Ο θεωρητικός και ο εφαρμοσμένος χαρακτήρας των προγραμμάτων των ΤΕΙ προσφέρονται για σπουδές υψηλού επιπέδου σε σύγχρονες ειδικότητες. Υπάρχει σήμερα συνεργασία των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων με πολλά Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού σε διάφορους τομείς εφαρμοσμένης έρευνας με θαυμάσια αποτελέσματα. Εδώ και μερικά χρόνια λειτουργούν στα ΤΕΙ σε συνεργασία με Πανεπιστήμια του εξωτερικού προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών, στα οποία μετέχουν τόσο απόφοιτοι ΤΕΙ όσο και απόφοιτοι ΑΕΙ. Η Πολιτεία με κατάλληλες παρεμβάσεις μπορεί να αξιοποιήσει δυναμικά τα ΤΕΙ και να καταστήσει αυτά πηγή εξαγωγής τεχνογνωσίας και υπηρεσιών στο Βαλκανικό Χώρο και γενικότερα στο Χώρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.  Οι ωφέλειες θα είναι πολλαπλές και μεγάλες. Η παιδεία και την κακία αμβλύνει και την αρετή προάγει.

Σήμερα, Χώρες με καλή οικονομική κατάσταση ή ακόμη και οικονομικά ασθενέστερες από τη δική μας, εμπορεύονται, πωλούν βασική Πανεπιστημιακή Παιδεία με υψηλό κόστος, σε χιλιάδες ξενιτεμένα Ελληνόπουλα. Τα Ελληνόπουλα αυτά, χρειάζονται βοήθεια και όχι εγκατάλειψη, στα πρώτα τους βήματα, γιατί αυτά μαζί με τα άλλα παιδιά μας, εντός των ορίων της χώρας, αποτελούν τη μεγάλη, τη χρυσή ελπίδα του Έθνους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η Ελλάδα, η κοιτίδα του πολιτισμού, έχει μια μεγάλη και πολύτιμη κληρονομιά των αθάνατων προγόνων και ιερές παρακαταθήκες. Η Πατρίδα μας με κατάλληλο σχεδιασμό μπορεί, αλλά και πρέπει, όχι μόνο να παρέχει υψηλή παιδεία αλλά και να εξάγει παιδεία. Τα ΤΕΙ αναβαθμισμένα σε Τεχνολογικά Πανεπιστήμια μπορούν να προσφέρουν μεγάλες υπηρεσίες και να βοηθήσουν την Οικονομία του Τόπου μας. Είναι ανάγκη, να επιστρέψουν στην Πατρίδα, οι στρατιές των Ελλήνων Φοιτητών, που βρίσκονται για βασικές σπουδές στο Εξωτερικό και να σταματήσουν τα δισεκατομμύρια του εξαγόμενου συναλλάγματος. Τα δισεκατομμύρια αυτά, αποτελούν το αίμα του Ελληνικού Λαού. Το αίμα αυτό, η Ελλάδα το χρειάζεται, είναι πολύτιμο. Η Ελληνική Παιδεία μπορεί να γίνει ο στυλοβάτης του Εθνικού Οικοδομήματος και η ασφάλεια κατά των κινδύνων, που απειλούν τα ιδανικά και την υπόσταση της φυλής.